Makaleler

Türk ve Alman Hukukunda Veraset İlamı

Miras bırakanın ölümünden sonra geriye yasal olarak bıraktığı mirasçıları ve bu mirasçıların pay oranlarını gösteren belgeye mirasçılık belgesi veya veraset ilamı denir.

Bu kapsamda veraset ilamı mirasçıya, miras bırakanın malları üzerinde söz hakkı tanıyan bir belge hükmündedir. Yasal mirasçılar almış olduğu bu belgeye dayalı olarak miras kalan mallar üzerinde üzerinde tasarrufta bulunabilmektedir. Yani Veraset ilamı olmadan resmi kurumlarda veya bankalarda mirasın bölüşülmesi mümkün olmayıp; mirasçılar vergi dairelerindeki işlemleri bu ilam olmadan gerçekleştiremeyecekleri gibi tapuların, taşınır ruhsatlarının, eğer miras kalan mal para cinsindeyse banka hesabındaki veya kasasındaki malların mirasçıların hesabına devri gerçekleşemez. Nitekim veraset ilamında mirasçıların miras malları üzerindeki payları da belirtilmekle birlikte kimin hangi oranda mirasçı olduğu hususundaki karmaşaya da yine veraset ilamı alınmasıyla son verilmektedir. Veraset ilamının çıkarılması için ise yasal olarak belirli bir süre bulunmamaktadır. Söz konusu ilam istenilen zaman mirasçıların her biri tarafından çıkartılabilmektedir, bu konuda mirasçıların ortak hareket etmesine gerek olmayıp sadece bir kişinin bile talebi yeterli olacaktır.

Kısaca veraset ilamı mirasçıların miras malları üzerinde tasarrufta bulunabilmeleri için anahtar görevi yapmaktadır.

Veraset ilamınızın Almanya’dan mı veya Türkiye’den mi temin edilmesi gerektiği konusu Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya arasında Ankara’da 28 Mayıs 1929 tarihinde imzalanan ve TBMM tarafından onaylanarak 8 Haziran 1930 tarihli 1514 sayılı resmi gazetede yayımlanarak aynı gün yürürlüğe giren  “Konsolosluk Mukavelesi (anlaşması)” ile belirlenmiştir. Bu anlaşma Almanya Federal Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti arasında halen geçerlidir.

Bu anlaşmanın 20. maddesinin ekinde “veraset anlaşması” düzenlenmiştir. Buna göre aşağıdaki hususlar geçerlidir:

Öncelikle miras konusu malın menkul mü yoksa gayrimenkul mü olduğu husus belirlenmelidir.

Yanimiras konusu mal para, banka hesabı-kasası, araç, değerli eşyalar vb şekilde olan taşınır bir mal mıdır; yoksa ev, arsa vb. şekilde taşınmaz bir mal mıdır?

• TAŞINIR MALLAR BAKIMINDAN UYGULANACAK MİRAS HUKUKU

Taşınır mallar bakımından önemli olan husus miras bırakanın yani ölen kişinin hangi ülkenin vatandaşı olduğu hususudur. Mirasçıların hangi ülkenin vatandaşı olduğu, miras konusu olan taşınır malların hangi ülke sınırlarında olduğu önemli olmaksızın miras bırakanın vatandaşı olduğu ülkenin kanunları uygulanacaktır.

Şöyle ki diyelim ölen kişi Alman Vatandaşı ve miras konusu taşınır mallar da Türkiye’de bulunmakta bu durumda Türk Hukuku mu uygulanır? HAYIR. Miras Bırakan yani ölen kişi Alman Vatandaşı olduğu için mirasçılarının vatandaşlığının hangi ülkede bulunduğu ya da taşınır malların hangi ülkede olduğu önemsiz olup miras bırakanın vatandaşı olduğu ülke hukuku uygulama alanı bulacak ve Alman Hukuku uygulanacak buna bağlı olarak  Alman Makamlarından Mirasçılık Belgesi çıkarmak gerekecektir.. Aynı örnekte tersi söz konusu olsaydı yani ölen kişi Türk vatandaşı olsaydı ancak taşınır malları Almanya’da bulunsaydı ya da Türkiye de o zaman da yine aynı madde uyarınca Türk Hukuku uygulama alanı bulacak ve Türk Mahkemelerinden Veraset İlamı çıkarmak gerekecektir.

• TAŞINMAZ MALLAR BAKIMINDAN UYGULANACAK MİRAS HUKUKU

Taşınmaz mallar bakımından miras hukukunda önemli olan husus ise ne miras bırakanın ne de mirasçının hangi ülkenin vatandaşı olduğu hususudur. Taşınmaz mallar bakımından hangi ülke hukukunun uygulanacağı konusunda baz alacağımız nokta TAŞINMAZIN HANGİ ÜLKEDE BULUNDUĞU’dur.

Örneklersek; Miras bırakan yani ölen kişinin Türkiye’de bir gayrimenkulü var ancak hem miras bırakan hem de mirasçıları Alman Vatandaşı hangi ülkenin hukukuna göre miras taksimi yapılmalı? Konu örnekteki taşınmaz Türkiye sınırlarında olduğundan, mirasçıların ve miras bırakanın vatandaşlığı önemli olmaksızın Türk Hukuku uygulanacaktır. Eğer taşınmaz Almanya’da bulunuyor olsaydı bu sefer yine aynı kanundan işleyerek Alman Hukukunun esas alınacağını söyleyebilirdik.

Bu açılmalara eşliğinde bir Türk vatandaşı öldüğünde Almanya’daki veya Türkiye’deki miras bırakana ait taşınır mallar üzerinde (araç, banka hesabındaki para ve değerli madeni eşya gibi) mirasçıların haklarını kullanabilmeleri için Türk Mahkemeleri’nden veya noterlerden alacağı veraset ilamı almaları gerekmektedir. Bu Türk Mahkemeleri’nden alınan veraset ilamı Türkiye’de derhal kullanabilmektedir. Veraset ilamının Almanya’da kullanılabilmesi için, veraset anlaşmasının 17. maddesine göre Türkiye’nin Almanya’daki bir temsilciliği tarafından tasdik edilmesi gerekmektedir. Tasdik yerine bu kararlar üzerine ilgili makamlarca apostil şerhi işlenmesi ile de işlem yapılabilmektedir.

Bir Türk ya da alman  vatandaşı öldüğü zaman ve Almanya’da miras olarak taşınmaz mal (örn. kat, ev veya arsa) bıraktığı takdirde, mirasçıların veraset anlaşmasının 17. maddesine bağlı 14/II. Maddesine göre mirasçılık haklarını kanıtlamak üzere Alman Mahkemelerinden veraset ilamı almaları gerekmektedir. Mirasçının, Almanya’da ikamet ediyor olması durumunda mirasçı, ölenin son oturduğu yer için yetkili olan sulh/veraset mahkemesine doğrudan başvurarak veraset ilamının çıkartılmasını talep edebilir.